Bu elde dokuma işleri 19.yy ikinci yarısından sonra endüstrileşmeye başlamıştır.  Birinci fabrikanın kurulup çalışmaya başlamasından on yıl sonra 1875 yılında Bergama’da Üç Kemer Köprüsü’nün yanında ikinci bir çırçır fabrikası kurulmuştur. Mevcut olan fabrikadan şikayetçi olan ve tavır gösteren halk kitlesi yeni fabrikanın açılmasıyla daha da rahatsız olmuş ve hükümete konuyu şikayet etmişlerdir. Olumsuz geri dönüş alan halk gruplar halinde toplanarak hükümet konağına doğru yürümüşlerdir.

Bu sırada hükümet konağında Bergama kaymakamı Mehmet Bey, Müftü Veliyiddin Efendi, Kasapoğlu Halil Ağa, Müderris Dericili Mehmet Efendi, Kulaksız Camii imamı Müftüzade Haşan Efendi de bu konu hakkında toplantı yapmaktaydılar. Halkın büyük bir kalabalık ve gürültü ile konağa yönelmelerinden sonra dağılan devlet görevlilerinden Müderris Dericili Mehmet Efendi Şadırvanlı Camii yakınında tepkili olan grubun eline düşerek, öldürülmüştür. Ayrı bir grup ise fabrikaya giderek ellerindeki kazma ve küreklerle fabrika duvarlarını yıkmış ve içerideki tüm malzemeleri kullanılamaz hale getirmişlerdir.

Bildirilen isyanı yatıştırmak için Balıkesir’den gelen Binbaşı Ethem Bey ve askerleri ayaklanmayı bastırmış, 10 gün şehirde kalarak 25-30 civarında kadın ve erkeği yargılanmaları amacıyla Manisa’ya ve oradan da İzmir’e götürmüşlerdir.

Bu şiddetli hareketin ardından fabrika onarılarak yeniden inşa edilmiş ve çalışmaya başlamış ancak halk buraya iş vermediğinden kapanmıştır. Bir süre sonra fabrikada çıkan yangından dolayı tamamen kullanılamaz hale gelen bina daha sonra bir dönem tabakhane binası olarak kullanılmış olup uzun zamandır terk edilmiş haldedir. Bergama Belediyesi yapıyı kamulaştırarak 2017 yılında restorasyon projelerini tamamlamıştır.

Kaynaklar:

O. Bayatlı, “Kanlı Fabrika”, II Bergama’da Yakın Tarih, 2016, s: 150-151

Bergama Belediyesi UNESCO Dünya Mirası ve Alan Yönetimi Birimi Fotoğraf Arşivi